ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΣΥΜΒΟΛΑ ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Γράφει η Βασιλική Κουργιαντάκη
Βρισκόμαστε στο 1944. Οι Γερμανοί εισβάλλουν στο Παρίσι. Όταν επιχειρούν να συλλάβουν έναν διάσημο καλλιτέχνη που φημολογείται ότι ανήκει στην αντίσταση γίνεται ο παρακάτω αξέχαστος διάλογος:
– Δικό σας είναι αυτό το έργο; τον ρωτά ο γερμανός στρατιώτης, δείχνοντάς του μια κάρτα με έναν από τους τελευταίους του πίνακες .
– Μα όχι. Αυτό είναι δικό σας έργο, απαντά ο καλλιτέχνης.
Σήμερα. Μια ομάδα παιδιών στη Θεσσαλονίκη μελετά έναν πίνακα ζωγραφικής ονόματι Γκερνίκα και επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα και τις μορφές του. Σε τι στοχεύει και ποιο το νόημα αυτού του εγχειρήματος;
Πάνω από όλα η τέχνη ήταν και είναι κοινωνική. Ένα έργο ζωγραφικής, μια performance μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για κοινωνικές ενέργειες. Όπως και ο πίνακας του Πάμπλο Πικάσο που αυτός και οι φιγούρες του αποτελούν παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης. Από τον πόλεμο του Βιετνάμ στην μετακίνηση των Σύριων προσφύγων, η τεχνοτροπία της Γκερνίκα δημιουργεί οπτικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται στις κοινωνικές καμπάνιες. Πλακάτ με τις μορφές που ζωγράφισε ο Πικάσο ξεσηκώνουν τα πλήθη στις αντι-πολεμικές πορείες διαμαρτυρίας.
Μια εικόνα βομβαρδισμού, καταστροφής και αποδόμησης κάθε ομορφιάς ήταν το αποτέλεσμα της εναέριας επίθεσης των Ναζί στην πόλη της Γκερνίκα. Ο αμέτοχος έως τότε Πάμπλο Πικάσο δημιουργεί τον πίνακα που αποτυπώνει για πάντα αυτή την εικόνα στη μνήμη μας. Ακολουθώντας πιστά τον κυβισμό ως καλλιτεχνικό του ιδίωμα στήνει ένα περιβάλλον πόνου γεμάτο φιγούρες που παραπέμπουν σε σύγχρονα κόμικς. Η μη ρεαλιστική απεικόνιση των φιγούρων διεγείρει τη φαντασία και έρχεται πιο κοντά στην παιδική έκφραση.
Μέσα από ένα βίντεο παράθεσης των φιγούρων τα παιδιά μαθαίνουν για την ιστορία της καθεμιάς: γυναίκα που τρέχει να σωθεί από τη φωτιά, μητέρα που προσπαθεί να σώσει το μωρό της, άντρας που καλεί για βοήθεια. Ο πόνος δεν αφορά μόνο το ανθρώπινο είδος: ανήσυχο άλογο, ταύρος που κοιτά φοβισμένος, κότα που φωνάζει. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Και τελικά η μόνη ελπίδα: μια γυναίκα που κρατά λάμπα πετρελαίου κλεισμένη στο σπίτι της, κοιτά από το παράθυρο και φωτίζει το σκηνικό.
Η ομάδα στην τάξη επιχειρεί να σχεδιάσει αντίστοιχες αντι-πολεμικές φιγούρες. Μαύρες ξυλομπογιές και κάρβουνο δίνουν την εκφραστικότητα που αναζητεί η ομάδα. Κάποια παιδιά συνεργάζονται και επιλέγουν να φτιάξουν τα δικά τους πλακάτ. Σιγά-σιγά, αυθόρμητα θυμούνται συνθήματα που έχουν ακούσει και που αφορούν τα σημαντικότερα αγαθά της ζωής. Τελικά τα καταφέρνουν και σηκώνουν τα δικά τους πλακάτ με φιγούρες κυβισμού. Η ομάδα αποφασίζει να τα αφήσει στο σχολείο και να τα χρησιμοποιήσει μελλοντικά σε ένα παιχνίδι ρόλων.